اندازه گیری جریان یکی از مهمترین جنبه های کنترل فرآیند و رایج ترین پارامتر اندازه گیری فرآیند میباشد. جریان سیال عبارت است از جابه جاشدن حجم سیال از یک نقطه به نقطه دیگر و از نظر کمی،جریان سیال برابر است با مقدار حجم عبوری از یک مقطع در واحد زمان. جریان سیال اهمیت فراوانی در اندازه گیری های صنعتی دارند زیرا مقدار و اندازه آنها بر متغیرهای دیگر چون فشار،سطح،دما و غلظت شیمیایی تأثیر دارند.
اندازه گیری دبی جریان حائز اهمیت بسیار بوده و کاربرد آن اندازه گیری دبی خون در رگ های انسان تا اندازه گیری دبی اکسیژن مایع در موشک گسترده است.بسیاری از پروژه های تحقیقاتی و فرایند های صنعتی برای ارائه داده های مهم به اندازه گیری دبی جریان وابسته هستند.
اندازه گیری جریان کار ساده ای نیست و خطای ناشی از نصب نیز بر دقت اندازه گیری تأثیر میگذارد. جریان تعیین میکند که ماده با چه سرعتی حرکت میکند. جریان شامل سه جزء جریان حجمی، جریان جرمی، سرعت جریان میباشد. جریان را به صورت لایه ای و مغشوش نیز میتوان بیان کرد. در جریان لایه ای، سیال موازی با سطح دیواره لوله حرکت میکند و به طور یکنواخت و در یک جهت یکنواخت جابه جا میشود در حالیکه در جریان مغشوش، مایع دائماً بهم میخورد.
عمل ثبت مقدار ماده مصرفی یا انتقال داده شده، توسط سنجش دبی صورت میگیرد و با توجه به آن هزینه ها مشخص میگردند و ازاین رو سنجش دبی جایگاه ویژه و مخصوصی در صنعت دارد. برای اندازه گیری میزان جریان عبوری از مسیر عبور سوخت از سنسور دبی سنج استفاده میشود که دسته بندی دبی سنج ها، براساس نوع فناوری به کار رفته، نحوه نصب دبی سنج و کمیت مورد اندازه گیری صورت میگیرد. جریا ن سنج ها بر اساس اصول کار به چهار دسته تقسیم میشوند: حجمی، جرمی، استنتاجی، سرعتی. جریان سنج های حجمی و جرمی، جریان را به صورت مستقیم و انواع استنتاجی، جریان را به صورت غیرمستقیم اندازه گیری میکنند.
در بعضی موارد، اندازه گیری دبی به دقت زیادی نیاز دارد در حالی که در موارد دیگر اندازه گیری تقریبی کفایت می کند.در انتخاب وسیله اندازه گیری مناسب برای کاربرد خاصی، پارامتر های بسیاری از جمله هزینه دخالت دارند. در بسیاری از بهره برداری های صنعتی دقت اندازه گیری دبی مستقیما با سود و زیان در ارتباط است.
به عنوان مثال ساده می توان از پمپ های بنزین موجود در جایگاه های فروش بنزین نام برد.مثال دیگر کنتور آب منزل است. به سهولت می توان دید که یک خطای کوچک در اندازه گیری جریان گاز طبیعی یا نفت یکی خط لوله در یک مدت زمان معین معادل هزار ها دلار است.
لذا، عالم آزمایشگاهی تنها فردی نیست که به اندازه گیری دقیق جریان اهمیت می دهد، مهندسی که در صنعت کار می کند نیز به آن توجه دارد زیرا اندازه گیری جریان روی سود و زیان شرکت تاثیر می گذارد.
وسایل اندازه گیری دبی برای تعیین خروجی دستگاه غالبا به اندازه های دقیق فشار و دما نیاز دارند. اندازه گیری این کمیت ها خود مبحثی گسترده می باشد. در اینجا متذکر می شویم که دقت بسیاری از وسایل رایج اندازه گیری جریان اصولا به دقت اندازه گیری فشار و دما بستگی دارد.دبی هم بر حسب واحد های مختلف حجم بیان می شود و هم بر حسب واحد های جرم. بعضی از واحد های رایج عبارتند از :
گالن، لیتر، فوت مکعب بر دقیقه، فوت مکعب استاندارد در دقیقه هوای 20 درجه سیلسیوس و فشار 1 اتمسفر
لازم به ذکر است که وسایل اندازه گیری دبی تجاری نوعا دبی را به صورت حجمی در شرایط استاندارد یک اتمسفر و 20 درجه سانتی گراد نشان می دهند. واحد های به کار رفته عبارتند از فوت مکعب استاندارد در دقیقه (scfm) و سانتی متر مکعب در دقیقه (sccm).
به مرور روش های مختلف اندازه گیری جریان در پست های بعدی در سایت قرار خواهد گرفت.
